Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

14 Ιουλίου 2011

Παπαγαλία και απομνημόνευση

Το χτεσινό μας κείμενο έγινε αφορμή για έντονη συζήτηση περί παπαγαλίας. Θεωρώ, λοιπόν, επιβεβλημένο να πούμε δυο λόγια παραπάνω για να ξεκαθαρίσουμε ότι άλλο η -καταδικαστέα- παπαγαλία κι άλλο η -επιβεβλημένη- απομνημόνευση. Σαφώς και δεν αρκεί η απομνημόνευση, καμμιά αντίρρηση. Αλλά άλλο να μην αρκεί και άλλο να λείπει τελείως.

Δώσαμε χτες ένα παράδειγμα με την προπαίδεια. Ας προσθέσουμε μερικά παραδείγματα ακόμη. Το να θυμάσαι ότι τα ρήματα σε -ω γράφονται με ωμέγα είναι κακό; Το να μάθεις απ' έξω τις ταυτότητες της άλγεβρας και της τριγωνομετρίας είναι καταδικαστέο; Το να απομνημονεύσεις τους τύπους της φυσικής είναι κατακριτέο; Το να έχεις κατά νου τις βασικές ιστορικές χρονολογίες δεν βοηθάει στην κατανόηση της διαδοχής των ιστορικών γεγονότων; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι εύλογες και αναμενόμενες. Πώς, λοιπόν, να απορρίψουμε την απομνημόνευση ως μέσο μάθησης;

Οι μαθητές που δεν "διαβάζουν" και δεν εφαρμόζουν τύπους και κανόνες με πολλούς και διάφορους τρόπους είναι καταδικασμένοι σε αμάθεια. Διαβάζουμε στο αμερικανικό Science: "Ερευνα, υπό τον δρα Τζέφρι Κάρπικε του Πανεπιστημίου Περντιού των ΗΠΑ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας στην τάξη, που περιλαμβάνουν την απομνημόνευση χρονολογιών και τύπων, είναι καλύτερες στο να αποτυπώνουν τις γνώσεις στον νου των μαθητών, σε σχέση με άλλες πιο «σύγχρονες» εκπαιδευτικές μεθόδους που αποφεύγουν την απομνημόνευση". Αλλά και η Ανν Μάνγκεν, καθηγήτρια του νορβηγικού πανεπιστημίου Στάβανγκερ, σημειώνει: "Η γνώση αποτυπώνεται όταν γράφουμε και όχι όταν πληκτρολογούμε... Οι μαθητές που γράφουν με το χέρι τους, αντί να πληκτρολογούν σε έναν υπολογιστή, μαθαίνουν καλύτερα. Το ίδιο συμβαίνει και με όσους διαβάζουν από ένα βιβλίο, αντί από μια οθόνη. Ο συγκριτικός έλεγχος του εγκεφάλου έδειξε ότι οι άνθρωποι που γράφουν με τον «παραδοσιακό» τρόπο, εμφανίζουν ενεργοποίηση της περιοχής του Μπροκά, ενώ οι «μοντέρνοι» καθόλου".

Ας συμφωνήσω ότι στο σημερινό ελληνικό σχολείο οι μαθητές "μαθαίνουν" χωρίς να μπορούν να συνδυάσουν, να εξηγήσουν και να εμβαθύνουν. Η βαθμοθηρία και ο ανταγωνισμός, από πολύ νωρίς, δημιουργούν στο μαθητή πιέσεις που τον οδηγούν -θέλει δεν θέλει- στην παπαγαλία. Το ίδιο και το κυνήγι της ύλης, των εξετάσεων, τα φροντιστήρια. Ο μαθητής πείθεται απ' τους γονείς του, τους δασκάλους του και την εμπειρία του ότι το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να παπαγαλίζει, γιατί αυτό "μετράει". Δεν του έχει δείξει κανείς έναν άλλο δρόμο για τη γνώση.

Το ερώτημα είναι αν με τα μέτρα και τις μεθόδους του υπουργείου παιδείας αντιμετωπίζεται αυτό το φαινόμενο. Άραγε, με την μείωση και την υποβάθμιση της ύλης, την αφαίρεση από την ύλη κάθε επιστημονικής έννοιας και αιτιολόγησης, την αντικατάσταση των νόμων και των επιστημονικών δεδομένων από στατιστικές, από συλλογή εντυπώσεων, από το διαδίκτυο ή το Google (που το ρωτάς για τον Κρόνο και σου βγάζει αστρολογικές προβλέψεις) αντιμετωπίζεται η αδυναμία κριτικής σκέψης; Με τα βιβλία των "μαθηματικών του περίπου", με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή απ' την τρίτη δημοτικού και με βιβλία που δεν έχουν μέσα κανόνες και θεωρία, πώς θα χτυπηθούν η παπαγαλία και το φροντιστήριο; Με βιβλία γλώσσας που περιέχουν συνταγές μαγειρικής αλλά δεν περιέχουν γραμματική και κανόνες σύνταξης, πώς θα χτυπηθεί η ασυναρτησία;(*)

Ας τελειώνουμε με αυτό το παραμύθι. Λέμε όχι στην άκριτη παπαγαλία μεν, ναι στην εκπαιδευτική απομνημόνευση δε. Το "νέο σχολείο" πάει ένα βήμα παρακάτω, μέσα από την κατάργηση των βιβλίων και την παρότρυνση για γενική χρήση του διαδικτύου ως μόνου φορέα γνώσης. Με απλά λόγια, λέει στους μαθητές ότι η γνώση υπάρχει κάπου στο κυβερνοδιάστημα και ο εκπαιδευόμενος οφείλει να ψάξει να την βρει. Τόσο απλά. Και τόσο πρόστυχα, συνάμα.

Ελπίζω ότι οι εκπαιδευτικοί μας θα κάνουν το χρέος τους και θα υψώσουν τα αναγκαία αναχώματα για να αποτρέψουν την πλήρη καταστροφή της παιδείας. Ελπίζω ότι αυτοί οι εκπαιδευτικοί θα κάνουν το χρέος τους ώστε η νέα γενιά να συνεχίσει να κρατάει βιβλία στα χέρια της και να μη περιοριστεί μόνο στα εγχειρίδια χρήσης (manual) κάποιων μηχανών ή συσκευών...


(*) Εύστοχη η παρατήρηση του Σωτήρη, ενός φίλου μου δάσκαλου, ο οποίος διακρίνει στις συνταγές μαγειρικής την παβλόφεια τακτική να εθιστεί ο μαθητής στο να δέχεται εντολές ("κόψτε...", "μαρινάρετε...", "σωτάρετε...", "πασπαλίστε...", "σερβίρετε..." κλπ) όπου οφείλει να υπακούει αδιαμαρτύρητα.

2 σχόλια:

yannidakis είπε...

"καταχώρηση τσι μέρας" για την Πέμπτη σύμφωνα με την ομώνυμη ενότητα του yannidakis, η καταχώρηση σου τούτη.
Καληνωρίσματα :[

Ανώνυμος είπε...

Εκπαιδευτική απομνημόνευση είναι ο πιο δόκιμος και trendy όρος της παπαγαλίας; για να καταλάβω δηλαδή;
Οι μαθητές που "δεν διαβάζουν" σωστά το έθεσες λάτρη της παπαγαλίας. Ναι! Θέλει εισαγωγικά γιατί εσύ το διάβασμα το εννοείς παπαγαλία. Άρα οι μαθητές που δεν φορτώνουν τον εγκέφαλό τους με -πολλές φορές – ανούσιο υλικό... μπλα μπλα μπλα.
Έξυπνο το κολπάκι σου, να χρησιμοποιήσεις για άλλοθι παπαγαλία και από τις θετικές επιστήμες αλλά και από τις θεωρητικές σπουδές.. Αλλά δεν τσιμπάω!
Ένας επιστήμονας με κριτική σκέψη, άποψη και γνώση πάνω στην δουλειά του, ΔΕΝ θα χρειαστεί να γνωρίζει τίποτα απέξω. Χρειάζεται μόνο το γνωστικό υπόβαθρο. Θα ανατρέχει στις σημειώσεις του ή σε επιστημονικές βάσεις δεδομένων και ο λόγος είναι να μην κάνει λάθος στο πείραμά του και στην δουλειά του κατ' επέκταση.
Το να ξέρει να χρησιμοποιήσει ένα τύπο σωστό. Τι να το κάνω, να βλέπω τα παπαγαλάκια που εξυμνείς, να μαθαίνουν απέξω τύπους 2 σειρές και μόλις τους αλλάζεις μία μονάδα να κολλάει ο "εγκέφαλός τους" να σηκώνουν τα χέρια ψηλά; Πως πιστεύεις θα απαντήσουν οι μαθητές στην παπαγαλία; Με σκονάκι. Ξέρεις τι λένε οι μαθητές-φοιτητές μεταξύ τους; "Σιγά μην καθίσω να μάθω όλο αυτό απέξω! Σκονάκι!" άρα φαύλος κύκλος.
Τι προσπαθείς να μας πεις δηλαδή; ότι το να βιάζουμε τον εγκέφαλό μας και να τον κάνουμε να θυμηθεί λεπτομέρειες που σε τελική ανάλυση δεν θα μας χρησιμεύσουν στην ζωή μας, θα προαχθεί η παιδεία; παιδεία = κριτική σκέψη, συνδυαστική σκέψη.
Ειλικρινά δεν αντέχω όλη αυτήν την αβελτηρία που πηγάζει από εσάς.
Δεν είπα να μην θυμάται ο μαθητής 5 βασικές ημερομηνίες της ιστορίας. Αν θυμάται τα γεγονότα και δεν θυμάται τις ημερομηνίες ειλικρινά δεν θα τον παρεξηγήσω.